NHỮNG BỆNH THƯỜNG GẶP Ở TÔM
Tôm là một trong những loài nuôi trồng thủy sản phổ biến nhất ở Việt Nam. Nuôi tôm thường mang lại lợi nhuận cao, với tỷ lệ thu hoạch nhanh hơn cùng chi phí sản xuất tương đối thấp so với các loài khác; khi tuân thủ các phương pháp nuôi trồng thủy sản bền vững và tiêu chuẩn hóa. Tuy nhiên, dịch bệnh bùng phát trong hai thập kỷ qua đã khiến sản lượng tôm sụt giảm nghiêm trọng và thách thức Việt Nam khẳng định vị thế là nước dẫn top đầu ngành tôm toàn cầu.
Những bệnh này có thể do vi khuẩn, động vật nguyên sinh hoặc virus. Sự tăng trưởng của chúng thường được kích hoạt bởi các yếu tố dinh dưỡng hoặc môi trường kém; cung cấp thức ăn cho các mầm bệnh hoặc gây căng thẳng miễn dịch ở tôm. Để tìm hiểu kỹ về nghề nuôi tôm cũng như lường trước các dịch bệnh thường gặp. Hóa chất Hải Đăng sẽ “điểm danh” 10 căn bệnh hàng đầu mà nghề nuôi tôm ở Việt Nam phải đối mặt hiện nay:
1. Bệnh phân trắng – White Feces Disease (WFD) – White Feces Syndrome (WFS).
2. Bệnh đốm trắng – White Spot Disease (WSD).
3. Bệnh nhiễm khuẩn gan tụy – Hepatopancreatic microsporidiosis (HPM).
4. Hội chứng tôm chết sớm – Early Mortality Syndrome (EMS).
5. Bệnh tôm phát sáng – Luminous Vibriosis.
6. Bệnh đốm đen tôm – Shell Disease.
7. Bệnh vi khuẩn dạng sợi – Filamentous Bacterial Disease.
8. Nhiễm trùng lông ở tôm – Ciliate Infestation.
9. Tôm bị mềm vỏ – Chronic Soft-Shell Syndrome.
10. Bệnh đen mang – Black Gill Disease.
.jpg)
Bệnh phân trắng
Đây là một bí ẩn đầy thách thức đối với dịch bệnh nuôi trồng thủy sản, vì nguyên nhân chính xác của nó vẫn chưa được xác định rõ. Do Enterocytozoon hepatopenaei (EHP), mầm bệnh đường ruột Vibrio và nhiều tác nhân khác gây ra. Triệu chứng phổ biến của bệnh phân trắng (WFD) ở tôm là sự thay đổi màu sắc của ruột. So với tôm bình thường, ruột có màu trắng nhạt thay vì màu nâu sẫm; Phân tôm thải ra ngoài cũng nổi lên mặt ao. Lớp vỏ ngoài của tôm bị nhiễm bệnh trở nên lỏng lẻo và đổi màu sẫm trên mang.
Các nghiên cứu cho thấy tôm mắc bệnh phân trắng sẽ chán ăn và thậm chí có tỷ lệ chết đến 60%. Bệnh phân trắng có liên quan đến nhiều yếu tố môi trường như chất lượng nước kém, bùn đáy ao tích tụ, sinh vật phù du phát triển. Ngoài ra mật độ nuôi nhiều và quản lý thức ăn không tốt cũng có liên quan đến dịch bệnh. Để tìm hiểu kỹ thêm bạn hãy tham khảo bài viết này nhé: cách trị bệnh phân trắng .
Bệnh đốm trắng
Sự bùng phát của virus này gây ra khủng hoảng tôm vào những năm 2010s. Virus gây ra bệnh đốm trắng (WSD) với các triệu chứng như các đốm trắng trên vỏ, với kích thước nhỏ đến đường kính 3 mm. Tôm nhiễm bệnh đốm trắng sẽ có biểu hiện chán ăn và bơi bất thường chẳng hạn như bơi nghiêng, tụ tập quanh bờ ao hoặc bơi gần bề mặt. Tuy nhiên không phải tất cả những đốm trắng trên tôm đều là do virus này gây ra. Một số yếu tố môi trường như độ pH hoặc vi khuẩn gây nên. Điều quan trọng là bạn phải kiểm tra xem đàn có nhiễm bệnh hay không và tiêu hủy đàn ngay khi được xác định bị nhiễm. Chất lượng nước phải kiểm tra, làm sạch thường xuyên và theo dõi các nguồn có thể lây nhiễm.
Bệnh nhiễm khuẩn gan tụy
Vi khuẩn hình thành bào tử được gọi là Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) là nguyên nhân chính của bệnh viêm gan tụy. Tôm bị nhiễm EHP khi chúng tiêu thụ thức ăn bị ô nhiễm và xác tôm nhiễm bệnh. Triệu chứng phổ biến của bệnh là trên vùng bụng tôm có chất màu trắng sữa. Mặc dù HPM không phải là nguyên nhân gây ra tỷ lệ chết nhiều ở tôm, nhưng nó được báo cáo là tác nhân khiến tôm nhỏ chậm lớn.
Không có cách chữa trị bệnh viêm gan tụy dứt điểm. Một ao bị nhiễm bệnh phải được khử khuẩn kỹ lưỡng bằng chlorine trước khi nuôi lại. Phòng ngừa là cách hiệu quả nhất về chi phí để giảm bớt ảnh hưởng của nó. Người nuôi phải thường xuyên làm sạch, khử trùng nước ao nuôi và phải theo dõi sự hiện diện của EHP trong thức ăn.
Hội chứng tôm chết sớm
Hội chứng tử vong sớm (EMS) do Vibrio parahaemolyticus gây ra. Nó ảnh hưởng đến giai đoạn hậu ấu trùng và có thể được chẩn đoán khoảng 20-30 ngày sau khi thả giống. Theo các báo cáo, bệnh có thể gây chết đến 100% ở tôm sú, tôm thẻ chân trắng. Để phòng trừ, người nuôi cần chú trọng đến chất lượng tôm bố mẹ và tôm post. Quản lý trang trại tốt, chẳng hạn như làm sạch đáy ao và chuẩn bị nước ao, xác định mật độ nuôi, chọn thức ăn và cách cho ăn. Theo dõi sự biến động chất lượng nước. Aquavet nhận thấy rằng ngoài khử trùng ao nuôi, thì bạn nên nuôi tôm trong môi trường đa dạng sinh học. Điều này có thể được thực hiện bằng cách thêm men vi sinh vào nước ao.
Bệnh tôm phát sáng
Bệnh này do vi khuẩn Vibrio harveyi và các vi khuẩn phát sáng khác gây ra. Nó ảnh hưởng đến trứng, ấu trùng và con non của tôm. Vibriosis làm suy yếu ấu trùng chúng, các bộ phận cơ thể bị đổi màu. Như tên gọi của bệnh cho thấy ấu trùng phát sáng màu xanh lục khi ở trong bóng tối hoàn toàn. Bệnh này có thể gây chết tôm và có khả năng giết chết đến 100% quần thể tôm. Để ngăn chặn điều này, cách tốt nhất là theo dõi tôm trong giai đoạn đầu và kiểm tra vi khuẩn hiện diện thông qua các xét nghiệm mẫu nước thường xuyên. Cũng nên tạo ra sự đa dạng vi sinh vật trong nước để loại trừ các mầm bệnh bằng cách sử dụng chế phẩm sinh học.
Bệnh đốm đen tôm
Mọi người thường gọi là bệnh đốm nâu, đốm đen, thối đen hoặc thậm chí hoại tử các chi là do vi khuẩn Vibrio (Aeromonas và Pseudomonas) phá vỡ vỏ. Bệnh này ảnh hưởng đến tôm từ giai đoạn ấu trùng cho đến khi trưởng thành. Trong giai đoạn ấu trùng và hậu ấu trùng, chi bị ảnh hưởng có hình dạng giống như tàn thuốc – màu nâu sẫm và màu tro với các vết phồng rộp dễ thấy. Những vết phồng rộp này thường chứa một chất có kết cấu giống như gel và xuất hiện đủ lớn để tạo thành một chỗ phồng trên thân tôm.
Bệnh đốm đen gây khó khăn cho quá trình lột xác và có thể ăn mòn thịt tôm, đốm đen khiến nước có mùi hôi. Tôm bị ảnh hưởng cũng có thể ăn thịt đồng loại hoặc chết do căng thẳng. Điều quan trọng là phải duy trì chất lượng nước tốt để ngăn ngừa bệnh đốm này. Tải trọng hữu cơ của nước phải được duy trì ở mức thấp bằng cách loại bỏ tôm chết, các lớp vỏ ngoài đã lột đôi khi chứa hoặc nuôi các vi khuẩn không mong muốn.
Bệnh vi khuẩn dạng sợi
Nếu quan sát dưới kính hiển vi sẽ thấy thân và mang của tôm có những sợi phát triển giống như sợi chỉ, tất cả đều không màu. Khi bị nhiễm bệnh, trứng của tôm có các sợi trên bề mặt trứng, nó gây ra các vấn đề về hô hấp hoặc ấp trứng. Nếu mang của tôm bị ảnh hưởng, vi khuẩn sẽ chặn các bề mặt hô hấp và gây ra các vấn đề hô hấp. Ngoài suy hô hấp, bệnh do vi khuẩn có thể khiến ấu trùng gặp khó khăn trong việc di chuyển và lột xác bình thường. Chất lượng nước phải được quan sát và duy trì – đặc biệt oxy hòa tan phải được giữ ở mức lớn hơn 5 ppm và nồng độ chất hữu cơ phải duy trì ở mức thấp.
Nhiễm trùng lông ở tôm
Ciliate Infestation có thể do động vật nguyên sinh Vorticella, Epistylis, Zoothamnium, Acineta hoặc Ephelota gây ra trong bất kỳ giai đoạn nào của cuộc đời tôm. Các triệu chứng phổ biến của nó bao gồm một đốm mờ trên vỏ và mang của tôm; mang tôm sẽ có màu đỏ đến hơi nâu. Tôm sẽ chán ăn và khó di chuyển khi trùng lông xuất hiện với số lượng lớn. Các vấn đề về hô hấp có thể xảy ra, đặc biệt là khi nồng độ oxy hòa tan thấp. Cách tốt nhất để tránh bệnh này là theo dõi chặt chẽ mức oxy hòa tan. Người nuôi cũng nên giảm bớt tải lượng chất hữu cơ, phù sa và độ đục trong nước vì những chất này cũng ảnh hưởng đến nồng độ oxy hòa tan.
Ngoài trùng lông thì Microsporidiosis là một bệnh động vật nguyên sinh khác. Tôm con và tôm trưởng thành thường biểu hiện bệnh khi có các mô hoặc cơ quan chuyển sang màu trắng đục. Ký sinh trùng này có thể gây vô sinh ở tôm, làm cho buồng trứng có màu trắng. Để ngăn chặn, cách tốt nhất là khử trùng cơ sở nuôi cấy bằng clo hoặc các hợp chất chứa iốt. Tôm nhiễm bệnh phải được cách ly và tiêu hủy bằng cách đốt hoặc luộc. Cách hiệu quả nhất để ngăn chặn sự lây lan là xác định các loài chứa và ngừng phát triển để sản xuất thương mại.
Tôm bị mềm vỏ
Bệnh này đa phần do thiếu chất dinh dưỡng. Tôm lột vỏ mềm, phát triển thành một lớp vỏ mỏng và mềm kéo dài trong vài tuần. Bề mặt vỏ thường sẫm màu, sần sùi và nhăn nheo, làm tôm yếu đi. Không giống như những lần lột xác thông thường, vỏ của tôm bị nhiễm bệnh không sạch, nhẵn và mất nhiều thời gian hơn bình thường 1-2 ngày để cứng lại. Vì tôm quá yếu, dễ bị tổn thương nên chúng phát triển rất chậm và cuối cùng chết. Để giảm thiểu nguy cơ, ao nuôi phải được xả sạch sau khi thu hoạch. Bổ sung canxi clorua cho tôm để tăng cường các chất dinh dưỡng cần thiết này.
Bệnh đen mang
Bệnh đen mang có thể do sự thiếu hụt axit ascorbic trong chế độ ăn của tôm, cũng như các chất gây ô nhiễm có trong nước – chẳng hạn như cadmium, đồng, dầu, amoniac và nitrat. Tải trọng hữu cơ cao như thức ăn dư thừa hoặc mảnh vụn trong khu vực cũng có thể gây ra điều này, vì nó dẫn đến hàm lượng nitơ cao ở dạng gây độc cho tôm. Bệnh gây ra các dấu hiệu vật lý như đổi màu ở mang của tôm. Nó cũng có thể gây chán ăn, khó hô hấp và dẫn đến chết. Để tránh điều này, không bao giờ được cho tôm ăn quá nhiều. Cũng như các phương pháp khác, giữ cho khu vực nuôi sạch sẽ và thuận lợi cho tôm phát triển.
Quản lý dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản
Thay vì dùng kháng sinh, cách tốt nhất để chống lại bệnh tật là ngăn ngừa nó. Điều này đảm bảo rằng chất lượng nước tối ưu cho sự phát triển của tôm. Dưới đây là ba yếu tố chính của việc xử lý nước hiệu quả:
• Theo dõi và thúc đẩy mức oxy hòa tan. Bổ sung máy sục khí nhân tạo.
• Tích cực loại bỏ chất thải tích tụ. Chất thải tích tụ đáng kể trong nuôi tôm kiểu ao, từ thức ăn dư thừa, phân tôm và xác tôm chết. Tất cả các vật liệu hữu cơ thối rữa này có thể là nguồn thức ăn cho các loại vi khuẩn gây bệnh hoặc động vật nguyên sinh gây ra các bệnh này. Amoniac là một chỉ số tuyệt vời giữa mùa về mức chất thải hữu cơ. Theo dõi mức amoniac ít nhất hàng tuần (lý tưởng là hàng ngày) và hành động ngay nếu con số tăng lên.
• Thực hiện và giám sát các tiêu chuẩn an toàn sinh học nghiêm ngặt.
Sử dụng men vi sinh là một công cụ để quản lý bệnh chủ động. Chế phẩm sinh học Ariake và PowerLac là sản phẩm hỗ trợ đắc lực cho người nông dân điều trị phòng bệnh. Chúng xử lý chất thải trong ao, giảm tảo lam xanh, đảm bảo mức oxy hòa tan cho tôm khỏe mạnh. Bên cạnh đó, PowerLac hỗ trợ sức khỏe đường ruột cho tôm, cải thiện hệ sinh thái, tăng khả năng sống sót cho tôm và tăng cường hệ thống miễn dịch. Hãy kết nối với Hóa chất Hải Đăng để tìm hiểu thêm về các chế phẩm sinh học đến từ Nhật Bản. Chủ động phòng ngừa dịch bệnh để đem lại năng suất cũng như lợi nhuận cho bà con.
